Dit zijn de zaken die ik - met vallen en opstaan - geleerd heb over ondernemen sinds ik eind vorige eeuw besloot om zelfstandig te worden.

Geen evangelie; ik zondig er zelf nog tegen, meer dan ik wil. Gewoon wat puntjes ter discussie, in willekeurige volgorde. Ik hoor graag van mijn mede-ondernemers wat zij er van vinden.

1. Hou vol. Het verschil tussen een professional en een amateur is: de professional gaf niet op. Het vraagt tijd om een naam, een zaak, kennis op te bouwen. Sommige dingen kan je niet forceren door harder te werken of er meer geld tegen te gooien, er moet gewoon genoeg tijd over gaan.

2. Investeer in een goede boekhouder. Die zal je heel wat frustratie en ergernis besparen, en als het meezit ook wat belastinggeld. Bij uitbreiding: zoek een goede bank-kantoordirecteur, één die meedenkt op lange termijn (dit is meestal onafhankelijk van het merk bank - de persoon is veel belangrijker).

3. Factureer op tijd. Laat je facturatie niet te lang liggen; factureer als het kan tussentijds. Volg niet-betaalde facturen snel, vriendelijk maar beslist op.

4. Bewaak je cash-flow. Het maakt niet uit hoeveel projecten en klanten je binnenhaalt, of hoeveel winst je (op papier) maakt. Op het moment dat het cash geld op is, en je noch je leveranciers noch je loon kan betalen, is het spel uit. (Dit heeft veel te maken met punt 2 en 3.)

5. Executie. Voer je ideeën uit, goed en tot op het einde. Executie zonder ideeën kan onder bepaalde voorwaarden je zaak laten draaien - ideeën zonder executie werken nooit.

6. Netwerk. In België worden er enkel zaken gedaan met mensen die je kent. Je mag nog zo'n schitterend product of professionele dienstverlening hebben - als je potentiële klanten niet weten dat je bestaat, heb je geen inkomen. Maak gebruik van de talrijke netwerk-organisaties en beroepsverenigingen die ons land rijk is. Spreek niet over zaken tijdens dat netwerken - dat komt achteraf wel.

7. Creëer je eigen niche, en vul die. Vind iets waar je uniek in bent, en positioneer je ook als autoriteit op dat vlak. Het is makkelijker een grote vis te zijn in een kleine vijver, dan een kleine vis in een grote vijver.

8. Maak het makkelijk om zaken mee te doen. Wees bereikbaar, antwoord snel op e-mails en voice-mails, lever bliksemsnel offertes op vraag. Wees betrouwbaar, kom afspraken na. Communiceer vaak en duidelijk.

9. Praat met collega's. Door je uniek-zijn (zie punt 7) heb je eigenlijk geen concurrenten. Beschouw elke sectorgenoot als een collega. Speel af en toe jobs door aan (betrouwbare) collega's. Werk samen in grotere projecten.

10. Focus. Wees geen cowboy die op alles wat langskomt schiet. Bepaal duidelijk wat je doet, kies één vakgebied - en doe enkel die dingen. Dit betekent soms lucratieve projecten laten passeren; vertrouw me, op langere termijn rendeert dat. Durf nee zeggen. Het is meestal veel sterker om te zeggen 'Nee, dat doe ik niet - dat is tegen mijn principes/niet mijn experties'. Klanten appreciëren je eerlijkheid.

11. Heb een doel. Denk op voorhand na wat je wil bereiken met je zelfstandig zijn (dingen doen die ik graag doe? veel geld verdienen? bedrijf bouwen en later verkopen?), en werk daar naar toe. Visualiseer je doel, en neem alle grote beslissingen met dat doel voor ogen.

12. Wees vriendelijk. Niet alles hoeft in geld betaald te worden. Bewaar de balans tussen dienstverlening en alles aanrekenen. Help klanten/leveranciers/collega's als je de mogelijkheid hebt (pay it forward). Dit brengt op langere termijn veel meer op - al was het maar in menselijk geluk.

13. Pak problemen aan. Slechte dossiers laten liggen, en hopen dat ze zichzelf oplossen, werkt niet. Alles in het leven is een boemerang - je krijgt het uiteindelijk terug in je gezicht (zie ook punt 12).

14. Luisteren werkt. Niet alleen praten werkt, luisteren werkt nog veel beter. Luister naar je klanten (wat ze willen) in plaats van te vertellen wat je kan. Luister naar je collega's (hun ervaringen en kennis) in plaats van tegen elkaar op te bieden met omzetcijfers. Luister naar je medewerkers (hoe ze zich voelen) in plaats van hen te vertellen wat te doen.

15. Verzorg het thuisfront. Geen enkele ondernemer kan succes hebben met een partner die hem niet onvoorwaardelijk steunt. Mijn vrouw en kind zijn de betonfunderingen onder mijn persoonlijkheid; ik kan hen daarvoor niet genoeg bedanken en graag zien.

Hoogstwaarschijnlijk ben ik veel vergeten. Daarom, beste ondernemers, beste ex-ondernemers, beste toekomstige ondernemers: wat zijn jullie tips om zelfstandig te worden?