ICO's: accidents waiting to happen
ICO's (Initial Coin Offerings) zijn een ongelooflijke opportuniteit maar tegelijk één van de grootste risico's van dit moment.
Maar om over ICO's te praten, moeten we het eerst over blockchain hebben.
(Als je al mee bent over blockchain, kan je het volgende overslaan en onmiddellijk naar de opinie doorscrollen.)
Blockchain
'Blockchain' is een manier om software te schrijven, meer bepaald een database. Er is niet 1 blockchain - iedereen kan zijn versie schrijven (een beetje zoals iedereen zijn eigen spreadsheet of tekstverwerker zou kunnen schrijven).
Deze database methodiek (waarvan het begin al in 1991 beschreven werd) is specifiek gemaakt om digitale transacties te vergemakkelijken en verbeteren.
Het loste een belangrijk probleem op, namelijk het uniek doorgeven van digitale goederen. Als je via 'traditionele' middelen een digitaal bestand, bijvoorbeeld een tekstdocument, doorgeeft, dan creëer je eigenlijk een kopie - de ontvanger heeft dat bestand, maar jij hebt ook nog steeds dat bestand. Voor tekstdocumenten is dat meestal geen probleem, maar het wordt wel een probleem als dit over andere digitale goederen gaat: denk dan aan bijvoorbeeld een muziekbestand, of aan digitaal geld.
Blockchain technologie loste dat op door elke transactie geëncrypteerd uniek in de database op te slaan, en ervoor te zorgen dat die database niet zomaar kon gewijzigd worden. Er is dus altijd een spoor van het doorgeven van die digitale goederen.
In die software oplossing van blockchain zitten echter nog twee belangrijke eigenschappen die heel belangrijk blijken te zijn.
Eerst en vooral: het is een decentrale manier om gegevens bij te houden. Die database van unieke transacties wordt dus niet zoals bij een traditionele database op één centrale plaats bijgehouden. Elke gebruiker van die blockchain krijgt een kopie van die database. Dit is bedoeld om zeker te zijn dat er niet met die database kan gefoefeld worden - je zou al moeten inbreken bij alle gebruikers tegelijkertijd. Dit is een ijzersterke security feature.
Het neveneffect daarvan is echter zeer ingrijpend: er is geen centrale database, dus ook geen centrale beheerder die controle kan uitoefenen. De controle zit ingebakken in de structuur en de software.
Daarom heeft dit potentieel heel veel impact. In onze maatschappij en ons economisch systeem zijn er heel wat centrale beheerders ingebakken die nodig waren om die centrale database bij te houden en te controleren. Denk maar aan het 'kadaster', de centrale database van alle vastgoed, en zijn leger van notarissen die deze database moeten onderhouden en valideren. Of aan banken die bijhouden wie welk geld op zijn rekening heeft.
Hier kan je je al onmiddellijk een aantal gevolgen gaan voorstellen, hoe we bestaande systemen anders en efficiënter kunnen organiseren.
De tweede eigenschap van die blockchain technologie is ook ingebakken: het is digitaal en software. Dat betekent dat er op die database ook geprogrammeerd kan worden, dat daar scripts op kunnen lopen. Zo kunnen de transacties die op die blockchain lopen geautomatiseerd worden, of voorgeprogrammeerde opvolg-transacties triggeren.
Dit is voor mij de belangrijkste impact van blockchain. Het gaat verder dan bestaande systemen incrementeel verbeteren - dit laat toe om nieuwe systemen te gaan toevoegen. Alleen is het iets moeilijker om je daar iets bij voor te stellen, tot er effectief goeie voorbeelden van zijn (die zijn er nog niet). We zitten hier in het gebied van de 'smart contracts'.
Bitcoin
Terwijl het idee van blockchain ontstond in de jaren negentig van vorige eeuw, kwam de eerste concrete toepassing ervan pas in 2009. Blockchain is ontworpen om transacties bij te houden; de meest basis en universele transactie is de overdracht van geld. En dat werd Bitcoin.
Bitcoin is dus een vorm van geld (currency) van de grond af ontworpen met blockchain technologie. Decentraal, dus zonder een centrale bankier die dat geld uitgeeft en de waarde ervan bepaald. En digitaal, zodat op basis hiervan ook digitale en geautomatiseerde contracten kunnen gemaakt worden.
Tokens
Die digitale transacties in blockchain technologie worden uitgedrukt in 'tokens'. Een token is een soort van digitaal certificaat verbonden aan de transactie. Vergelijk het met de 'bonnetjes' die je koopt op het schoolfeest van je kinderen, waarmee je dan aan de verschillende kraampjes eendjes kan vissen of een ijsje kan kopen.
Bij Bitcoin is dat heel rechtoe-rechtaan: een Bitcoin token (die we verwarrend genoeg ook een Bitcoin noemen) is dat digitale geld.
Maar zo'n token kan gebruikt worden voor van alles; het hoeft niet altijd om geld te gaan. Die token garandeert de uniciteit en veiligheid van de onderliggende transactie.
Je zou bijvoorbeeld een beter e-mail systeem kunnen ontwerpen waarbij de afzender altijd uniek geïdentificeerd en 'gecertificeerd' is aan de hand van die tokens - en zo het probleem van spam en phishing mails uit de wereld helpen.
Protocol
Elk van de blockchains heeft naast de generieke structuur (decentraal etc.) ook een aantal specifieke regels waaraan die blockchain voldoet. Vaak zijn dit regels (ingebakken in de software) die bepalen hoeveel tokens er in omloop zijn en hoe veel nieuwe tokens er bij komen. Bijvoorbeeld bij Bitcoin is duidelijk afgesproken hoeveel nieuwe Bitcoin tokens er de komende tijd bijkomen en onder welke voorwaarden.
Apps
Bovenop die decentrale database (blockchain) en tokens, kan je dan een reeks van scripts gaan maken - programmaatjes die lopen en in gang schieten onder bepaalde voorwaarden.
Zo zou je op Bitcoin een script kunnen schrijven dat automatisch bepaalt wanneer bepaalde overschrijvingen gebeuren (bijvoorbeeld in een bedrijf: als de winst boven een bepaald bedrag is, dan wordt automatisch een dividend in Bitcoin doorgestuurd) of dat bepaalt waar die Bitcoins mogen uitgegeven worden (je krijgt van mij Bitcoins die enkel kunnen gebruikt worden om in mijn webshop te spenderen).
Dit zijn specifieke scripts die bovenop de blockchain lopen. De tweede grote blockchain, Ethereum, is zelfs specifiek ontworpen om dit te gaan doen.
Structuur van blockchain
Dus de structuur ziet er zo uit:
De blockchain is de onderliggende 'database', het protocol programmeert de spelregels waaraan die database moet voldoen, de tokens zijn de weergave van de transacties op die database. Daarbovenop kunnen allerlei scripts lopen voor bepaalde use cases.
Waarde van een coin
Bovenstaande tokens worden ook 'coins' genoemd. De waarde van zo'n coin is de waarde van een transactie op zijn respectievelijke blockchain. Bij Bitcoin is dat vrij evident: de waarde van een coin is de geldwaarde van die Bitcoins.
Als je echter een blockchain ontwerpt met andere transacties dan geldtransacties, dan wordt het iets abstracter. Je hebt zo'n token of coin nodig om een transactie uit te voeren.
Neem het voorbeeld van hierboven waarbij we een nieuw e-mail systeem op blockchain zouden ontwerpen. De voordelen hiervan zijn heel duidelijk: elke 'transactie' (= het versturen van een e-mail) is uniek en identificeerbaar; waardoor je heel wat zwaktes van ons huidige e-mail systeem, zoals spam en phishing, er uit zou kunnen halen.
Om op dit systeem een mail te versturen heb je dan een token nodig - elke mail vraagt een token. De waarde van zo'n token is dus de waarde om een mail op dat systeem te versturen. Als er slechts 2 gebruikers op dat systeem zitten (en dus maar 1 iemand om mail naar te sturen), dan is dat niet zoveel waard. Hoe meer gebruikers op dat systeem zitten, hoe meer elke transactie en dus elke token waard wordt. (Dit is een netwerkeffect.)
Je merkt dat de waarde van een coin door vraag en aanbod gestuurd wordt: hoe meer transacties, hoe meer vraag, hoe hoger de waarde.
Het aantal transacties op een bepaalde blockchain wordt dan ook vaak gebruikt als indicatie van de gezondheid en het potentieel van zo'n blockchain.
Maar zoals bij alles des mensen laten we ons niet alleen door ratio, maar ook door hoop en angst leiden. In de 'beurswaarde' van de meeste blockchain coins zoals Bitcoin, zie je niet alleen een weerspiegeling van het huidige aantal transacties, maar ook de hoop op het potentieel van toekomstige (exponentieel groeiende) transacties. Dat is het moment dat speculatie begint.
En dat brengt ons uiteindelijk bij ICO's.
Initial Coin Offerings
Wat is de waarde van een nieuw geïntroduceerde coin? Niet het aantal transacties, maar de speculatie op hoe succesvol de toekomstige transacties zullen zijn. En uiteraard wordt daar handig gebruik van gemaakt.
Een Initial Coin Offering (ICO) is de eerste aanbieding van nieuwe coins aan de markt. Het bedrijf dat iets nieuws op een blockchain ontwikkeld heeft, biedt een eerste batch van die coins te koop aan - met een eigen waardering en een fikse korting voor die eerste batch.
Dit begint voor bedrijven en start-ups een nieuwe manier van kapitaal ophalen te worden.
En op zich is daar niets mis mee. Integendeel. Een ICO aligneert de belangen van de eerste gebruikers/klanten van een netwerkdienst met de belangen van de aandeelhouders van dat bedrijf. Neem opnieuw het voorbeeld van de nieuw te ontwerpen e-mail dienst van hierboven.
Er is niets dat moeilijker is om een nieuwe netwerkdienst te lanceren, zowel voor het bedrijf als voor de eerste gebruikers. Waarom gebruik je e-mail? Omdat iedereen die je kent ook e-mail gebruikt. Zie ook: waarom zit je op Facebook? Omdat iedereen die je kent op Facebook zit. Waarom heeft een nieuw sociaal netwerk dat opstart met betere functionaliteiten het moeilijk? Omdat niemand op dat nieuwe sociaal netwerk zit...
De netwerkeffecten van zo'n dienst beginnen pas te werken vanaf een bepaalde kritische massa aan gebruikers. Boven die kritische massa gebruikers geraken is de belangrijkste horde die een bedrijf moet nemen.
Tegelijkertijd is dat ook het grootste risico dat vroege gebruikers van zo'n nieuwe dienst lopen. Ze investeren tijd en energie om over te schakelen, zonder onmiddellijke grote voordelen (want er zitten nog niet zoveel andere mensen op).
Een ICO aligneert de belangen van het bedrijf en de eerste gebruikers. Het bedrijf verkoopt die eerste coins voor een lage prijs aan de eerste gebruikers. De gebruikers investeren hun tijd. Als de dienst succesvol is en er veel gebruikers en dus veel transacties komen, worden de coins meer en meer waard - waardoor de eerste gebruikers ook financieel mee kunnen profiteren van het succes van de dienst die ze mee helpen lanceren hebben.
Het bedrijf krijgt een startkapitaal uit die initiële verkoop, zonder daarvoor de controle van het bedrijf (deels) te moeten afgeven; wat normaal gebeurt bij het ophalen van kapitaal via aandelen.
Waardevolle financieringsvorm
In die zin is een ICO een schitterende nieuwe toevoeging aan het arsenaal van financiering voor start-ups en bedrijven. Als je de twee uiterste vormen van financiering bekijkt: kapitaal ophalen via aandelen maar daarbij deel van controle opgeven versus producten verkopen aan gebruikers - dan is een ICO een tussenvorm.
Maar die financiering is niet voor elke nieuwe lancering geschikt.
En op dit moment heb ik het gevoel dat de ICO's voor om het even wat gebruikt worden, omdat iedereen (zowel aanbieders als afnemers) op de hype golf meesurfen.
Voor mij zijn de belangrijkste criteria: gaat het over een netwerkeffect waarbij een kritische massa van gebruikers moet gehaald worden, en aligneert het de belangen van bedrijf en early adopters.
Te veel mensen springen ook kritiekloos op elke ICO, verblind door de succesverhalen uit het verleden. Dit is echter een vorm van risicokapitaalverschaffing - met de nadruk op 'risio'.
Risico's
De risico's bij een ICO zijn nog te weinig gekend en gedocumenteerd; er zijn nog te weinig grote schadegevallen om in het publieke geheugen te zitten...
Inhoudelijke risico's
Dit zijn uiteraard de logische risico's, die bij elke kapitaalverschaffing opduiken. Zal het product succesvol zijn? Zal het bedrijf zich kunnen organiseren om het product kwaliteitsvol en rendabel te leveren?
Technische risico's
Naast de veiligheid en robuustheid van het product zelf, moet ook de onderliggende blockchain bekeken worden. Is die onderliggende database robuust, veilig, geëncrypteerd...? Wordt er op een bestaande blockchain gewerkt die zich al bewezen heeft, of probeert het bedrijf zelf een eigen versie van blockchain uit te rollen? (Don't roll your own crypto.)
Dit is trouwens de reden waarom ik zeer wantrouwig zou zijn als een overheid met zijn eigen blockchain begint...
Valuta risico's
Zoals hierboven aangeduid is de waarde van een coin gebaseerd op vraag en aanbod. De vraag is gebaseerd op een mix van gebruik/aantal transacties en hoop/hebzucht van kopers en verkopers.
Voor het aanbod is er echter nog een mogelijke derde partij betrokken: het bedrijf dat de coins uitgeeft. In een blockchain protocol als dat van Bitcoin staat aangegeven hoe, wanneer en hoeveel nieuwe Bitcoins uitgegeven worden. Is dat voor elke ICO duidelijk? Of kan het bedrijf op een bepaald later tijdstip (lees: als het geld ruikt...) arbitrair en op eigen oordeel nieuwe coins uitbrengen?
Dit zijn vraagstukken waar centrale bankiers zich dagelijks het hoofd over buigen: wat is de juiste hoeveelheid geld om in omloop te brengen zodat de totale omloopsnelheid stijgt zonder hyperinflatie te creëren die de munt doet zakken. En plots moet het bedrijf een nieuwe skillset (valuta controle) onder de knie krijgen.
Misschien moet er dan naar gaming bedrijven gekeken worden om van te leren - elke MMORGP van de voorbije 10 jaar heeft een eigen vorm van currency control moeten invoeren.
Er zijn voldoende risico's in een ICO aan te duiden om het heel zeker onder risicokapitaal te plaatsen. Maar het grootste risico zit momenteel in de menselijke aard.
Piramidespel
De waarde van een coin wordt bepaald door het aantal transacties (huidig of in de toekomst) met die coin. Maar ik zie tekenen van een gevaarlijke tendens. Mensen mailen elkaar 'tips' door over de volgende sure thing ICO. Er wordt niet meer naar het onderliggende product of bedrijf gekeken dat voor de transacties moet zorgen, maar wel naar hoeveel mensen die coins zullen kopen.
Dan begint de Greater Fool Theory te spelen - de prijs wordt niet bepaald door de intrinsieke waarde, maar door de hoop dat er een 'grotere idioot' is die de coins zal overnemen aan een hogere prijs.
ICO's zijn het nieuwe Herbalife.
Regulering
Ik ben absoluut geen voorstander van overregulering. Maar hier moet volgens mij wel een minimum aan spelregels komen.
Wie aandelen op de markt brengt, moet aan een aantal regels voldoen. Wie een bedrijf opricht, moet een aantal verantwoordelijkheden opnemen.
Die regels hebben we als maatschappij ingevoerd, om iedereen in onze gemeenschap te beschermen tegen te grote misbruiken. Zonder die regels zou het te makkelijk zijn om geld uit onze maatschappij te trekken (door aandelenkapitaal op te halen of door onbestaande producten te verkopen) en dan het bedrijf failliet te laten gaan. Falen is absoluut geen schande en geen barrière om opnieuw te beginnen; maar een minimum bescherming van het publiek is noodzakelijk.
Op dit moment is er nul regulering voor ICO's, en geen enkele bescherming.
Dit moet veranderen.
Conclusie
Blockchain is één van de grote 'uitvindingen' van de laatste jaren die het potentieel heeft om ons naar een nieuw niveau van productiviteit, connectiviteit en efficiëntie te brengen. Het staat voor mij op dezelfde hoogte als 'het internet'.
ICO's zijn een schitterende manier om de belangen van ontwikkelaars van decentrale netwerkproducten op blockchain en hun early adopters te aligneren. Maar we moeten het zien voor wat het is: een vorm van risicokapitaalverschaffing; en we moeten het op dezelfde manier durven behandelen.
tags: blockchain, ico, bitcoin