Risico, Respect en Rock-'n-roll
Ondernemers hoeven helemaal geen respect te krijgen.
Ondernemerschap zal ons van de crisis redden, zegt men. Omwille van dat adagio zijn verschillende organisaties, van overheid tot Unizo's en Voka's, de voorbije jaren druk bezig om goesting voor ondernemerschap te kweken.
Maar de slinger is een beetje te veel in de andere richting doorgeslagen. Ondernemerschap is het nieuwe rock-'n-roll. We zien de Mark Zuckerbergs en de Marc Couckes, en kijken naar hen op als vroeger naar de Tom Jones'en en Tom Barmans. We zien het glamoureuze resultaat en willen dat, maar vergeten de prozaïsche weg er naar toe en de 10.000 uren hard werk die nodig zijn om dat te bereiken.
Velen willen een boek geschreven hebben, slechts enkelen willen een boek schrijven.
Het begin van het traject is misschien glamoureus, het einde van het traject kan dat ook zijn - als je slaagt. Alles daartussen is hard, saai werk.
Het cynische is dat al die organisaties die start-ups aanmoedigen en ondersteunen, hen ook keihard laten vallen eens het minder glamoureus en saaier wordt. Onze overheid geeft subsidies voor starters, maakt het administratieve traject om op te starten eenvoudiger (cfr. de starters-bvba), en draait zelfs een uitgebreide schare aan televisieprogramma's over het beginnen van een bedrijf. Maar in de moeilijkste fase, tussen het vinden van product-market-fit en het duurzaam schaalbaar zijn, is er geen advies, geen subsidie, geen aandacht.
De overheid moedigt starters aan, maar weigert daarna diensten en producten van die starters aan te kopen. Of maakt het bijna onmogelijk. Je moet 10 referenties voorleggen van gelijkaardige projecten. Of je moet betalingsvoorwaarden accepteren die voor een jong bedrijf ondraagbaar zijn. De overheid is an absentee landlord.
Ondernemers zoeken helemaal geen respect.
Ze beseffen maar al te goed dat ze deel uitmaken van een ecosysteem waarbij elke component noodzakelijk is: overheid, medewerkers, klanten, politici...
Het is helemaal niet nodig om respect te hebben voor ondernemers omdat ze keihard werken, verantwoordelijkheid opnemen, moeilijke problemen oplossen of inspirerend en visionair zijn.
Ik ken heel wat mensen die géén ondernemer zijn, en even hard werken. Evenveel verantwoordelijkheid nemen. Evenzeer geniaal zijn in het innoveren. Even hard elke dag inspireren.
Wat ondernemers fundamenteel verschillend maakt, en waar we ze voor nodig hebben, is het nemen van risico. Zonder enige zekerheid of zicht op succes, van alles op het spel zetten.
Ze nemen risico met hun eigen spaarcenten, door die in te zetten in een alles-of-niets roulette bij het oprichten van een onderneming. Of, voor echte starters, ze zetten hun tijd in - tijd waarin ze anders een eigen spaarpotje hadden kunnen opbouwen door in loondienst te gaan werken.
Ze nemen risico met hun eigen lichaam en gezondheid, door de dagelijkse ratrace en druk. En dat zonder uitgebreid vangnet van sociale zekerheid. Ik mag er niet aan denken wat er zou gebeuren met mij en mijn gezin als ik een echt zwaar gezondheidsprobleem zou hebben, dat me voor maanden buiten strijd zou houden.
Ze nemen risico met de rest van hun spaarcenten en hun gezinswoning. Want banken vragen van ondernemers ook een persoonlijk engagement en borgstelling - als het slecht gaat met het bedrijf lopen de meeste ondernemers het risico dat hun gezinswoning verkocht wordt...
Ze nemen risico met hun persoonlijke reputatie en mentale gezondheid. Als je in loondienst ontslagen wordt, dan ga je gewoon naar de volgende job (hoe makkelijk of moeilijk die zoektocht ook is). Wie als ondernemer faalt, kan bijna onmogelijk een nieuwe onderneming starten - en zelfs het zoeken naar een job in loondienst wordt moeilijk.
Ze nemen risico met hun pensioen. Geen ambtenarenpensioen, geen werkgeverspensioenfonds - het enige vooruitzicht op een acceptabele levensstandaard bij hun pensioen is als ze hun bedrijf op een goede manier kunnen verkopen.
Ze nemen risico met hun relatie en hun gezin. Want de bovenstaande risico's bij mislukken, leggen zo'n druk op de ondernemer om te slagen, dat die vaak 100% geconsumeerd wordt door zijn bedrijf. Het vraagt een sterke relatie en een sterke partner om dat aan te kunnen.
Als je ondernemerschap wil stimuleren en aanmoedigen, dan moet je werken op dat risico. Werken aan de administratieve jungle is leuk, maar daar geraken we wel door. We zien dat meer als een uitdaging dan een hinderpaal. Er is genoeg goesting, die hoef je bij ons niet te kweken. En zeker niet met lauwe televisieprogramma's.
Geef ondernemers meer redenen om die risico's aan te gaan; probeer waar mogelijk dat risico te verminderen; creëer een vangnet als dat genomen risico mislukt.
Verplicht banken om nooit meer een persoonlijke waarborg te vragen aan ondernemers. Zorg voor een goede pensioenondersteuning voor zelfstandigen; of wees niet te gulzig met meerwaardebelasting bij verkoop van een bedrijf. Creëer een systeem waarbij investeringen in starters aangemoedigd worden, zodat er kapitaal vrijkomt - zoals de tax shelter in de filmindustrie.
Maar vooral: creëer respect. Respect voor het nemen van dat risico. Dat houdt in dat je ook accepteert, aanmoedigt en ondersteunt bij de gevolgen van dat risico.
Soms zal het mislukken. Zorg dan dat je als overheid en maatschappij dit accepteert, en die ondernemers een duwtje geeft om verder te gaan. Weet dat het gevoel van falen bij die ondernemer dan al zwaar genoeg weegt, zonder dat je daar nog eens dieper in geduwd wordt door je omgeving.
En soms zal het lukken. Gun dat succes dan, wees er niet jaloers op maar toon respect. Dat start met accepteren dat de verdienste van het nemen van risico financiëel succes is - spring zuinig om met dingen als meerwaardebelasting, rijkentaks etc.
Ondernemerschap is slechts zelden rock-'n-roll. Respecteer die zeldzame momenten dat het dat wel is.
tags: ondernemen, respect
John Poelman — 10 jaar geleden
Bart, als toekomstig ondernemer kan ik je standpunt alleen maar aanmoedigen. Mensen vergeten al het harde werk dat een zelfstandige verricht maar zien alleen maar de wealth bij de grote bedrijven. Kleine zelfstandigen zijn nodig en moeten beter opgevangen worden bij tegenslagen tijdens het gehele proces. Veel geld verdienen kost nog veel meer werk maar de staat wil dit niet zien. Ze zien ondernemers precies maar als een melkkoe. Ik kan geloven dat dit in combinatie met het manke sociale opvangnet ervoor zorgt dat vele mensen de stap naar ondernemerschap niet durven zetten. Jammer dat hierdoor enorm veel talent verloren gaat...