535 keer gelezen in gemiddeld 2:48

Robots pakken onze jobs af

Geschreven op zondag 29 juni 2014 in de categorie ondernemen

robot

We kunnen discussiëren over het exacte hoe en wat, maar volgens mij is het wel duidelijk dat we aan het begin van een serieuze maatschappelijke en bedrijfsverandering zitten. Noem het disruptie, noem het de nieuwe industriële revolutie - de wereld is aan het veranderen.

"Software is eating the world" - in elke sector spelen digitale invloeden een belangrijke rol.

Eén van de grote zorgen is hierbij is dat nieuwe digitale bedrijven de oude vervangen - maar met véél minder jobs. Werd Kodak (met op het hoogtepunt 145.000 werknemers) werkelijk vervangen door Instagram (op moment van overname door Facebook 13 werknemers)? Wordt de hotelindustrie werkelijk vervangen door Airbnb (met 250 werknemers)? Worden de vele taxi dispatching bedrijven vervangen door Uber (met 200 medewerkers)?

Zal de verdere digitalisering aan jobvernietiging doen? Zal ons werk volledig afgepakt worden door robots?

computerOp het eerste zicht lijkt dat zo. Digitalisering zorgt vaak voor radicale productiviteitswinst - wat betekent dat hetzelfde werk gedaan wordt door veel minder mensen. De bovenstaande voorbeelden geven dat al aan. Het is zelfs zo dat 'computer' vroeger een job was, uitgevoerd door een mens - pas recent is die betekenis veranderd naar 'een machine'. Je zou je kunnen afvragen of dat ook zo zal gaan met andere beroepen: een 'leerkracht', een 'boekhouder' - veranderen die van 'een beroep' naar 'een machine'?

Ik geloof dat dit klopt.

Aan de oppervlakte worden honderden menselijke jobs vervangen door software en robots, aangestuurd door slechts één mens. Waardecreatie wordt geconcentreerd in de handen van een aantal enkelingen - in plaats van de 145.000 lonen van Kodak, zijn er 13 miljonairs bij Instagram.

Dit is altijd zo bij radicale verschuivingen in onze maatschappij. De snelle en getalenteerde durvers gaan met de nieuwe waarde lopen - de landgrab. Pas na een hele tijd normaliseert de situatie zich weer, en begint de waarde zich te verdelen over een grotere groep mensen. De eerste goudzoekers werden zeer rijk; daarna werden ganse steden gebouwd rond die goudindustrie.

Dat is wat er nu aan het gebeuren is. In die nieuwe gedigitaliseerde wereld is er een landgrab aan de gang. De inkomensongelijkheid wordt groter en groter - de nieuwe waardecreatie zit geconcentreerd in de handen van een beperkte groep.

Maar dat is slechts de eerste fase.

overlordBij de overgang van een agrarische maatschappij (waar iedereen 24/7 werkte) naar een industriële maatschappij (waar we nu 40 uur gedurende 5 dagen van de week werken), zou je ook kunnen zeggen dat de machines jobs afgepakt hebben. 
Maar we hebben ons daarop georganiseerd. Er ontstond iets als 'vrije tijd' om 'hobbies' uit te oefenen. Er ontstond iets als 'vakantie' dat de oorzaak was van 'toerisme'.

De productiviteitswinst door machines die jobs efficiënter uitoefenden dan mensen, werd ingevuld met vrije tijd - en de bijhorende nieuwe industrieën. Deze nieuwe industrieën zorgden er voor dat de nieuwe waardecreatie niet bij enkelen bleef, maar verdeeld geraakte over veel meer mensen.

Waar we vorige eeuw het grootste deel van onze manuele arbeid geautomatiseerd en gerobotiseerd hebben, zijn we nu goed op weg om deze eeuw onze mentale arbeid te automatiseren. Dat is de grote maatschappelijke shift die de digitalisering met zich meebrengt.

Dit zal opnieuw tijd vrijmaken. Misschien gaan we van een 40-urige werkweek naar een 4-urige werkweek? Of zelfs naar helemaal géén werk meer?

Het lijkt misschien moeilijk voor te stellen; maar dit zou tijd kunnen vrijmaken om weg te gaan van mentale arbeid naar mentale creativiteit - enkel bezig zijn met intellectuele creatie zoals design, filosofie, kunst... 
(Niet iedereen zal filosofische traktaten schrijven. Maar over het algemeen genomen zullen we met onze ganse bevolking op een gemiddeld hoger niveau gaan denken. Dat is de voorbije eeuw ook al gebeurd. Uiteraard is er op de totale bevolking een onderkant en een bovenkant van denkniveau; maar in zijn geheel gaat iedereen omhoog - lees hierover Everything Bad is Good For You.)

Hoewel ik dus optimistisch ben op de lange termijn, ben ik pessimistisch op de korte termijn. Ja, die verschuiving zal jobs vernietigen. Ja, de waardecreatie zal in de handen van een kleine groep mensen komen en de inkomensongelijkheid zal nog groter worden.

De 'normalisatie' zal er pas beginnen komen als we rond die nieuwe disruptors een brede industrie gaan bouwen - en zo de waardecreatie terug breed gaan uitspreiden. Want nieuwe jobs en welvaart worden nooit gecreëerd in de oude industrie. Door de mechanisering van landbouw werden netto jobs vernietigd - in de landbouw. Maar per saldo zijn er nu meer mensen aan het werk, en is er meer welvaart gecreëerd.

Welvaart- en jobcreatie in zo'n nieuwe realiteit gebeurt niet door bescherming en subsidiëring van de oude industrie. Die wordt gerealiseerd door niéuwe bedrijven en ondernemingen, in de gebieden die daarvoor (in de oude industrie) niet mogelijk waren.

Des te belangrijker is het dus dat overheden en politici inzien dat ze in zo'n tijden van maatschappelijke veranderingen en disruptie niet moeten investeren in het beschermen van oude multinationals - maar voluit moeten gaan voor ondersteunen en stimuleren van jong ondernemerschap.

tags:  , , , ,