Provocerende vraag natuurlijk. Bovendien kan je ad libitum 'kranten' vervangen door televisie, radio, massamedia of traditionele media. En 'blogs' door podcasting, gsm-video, internet, user generated content of nieuwe media.

Ik denk het niet, van die dood. Zoals mijn collega Dirk vaak zegt: technologie verdwijnt niet als er een nieuwere vorm komt. Ze gaat naar de achtergrond, is niet meer top of the food chain. (Telegrammen bv. bestaan ook nog steeds.)

Waar ik wel van overtuigd ben: kranten worden door blogs bedreigd in hun bestaande businessmodel, en dit zowel langs de kosten- als de opbrengstenzijde.

Het bestaande businessmodel van kranten is: op een efficiënte manier een groot publiek (audience) verzamelen, en de aandacht van dit publiek verkopen aan adverteerders.

Adverteerders zijn geïnteresseerd omdat ze op een redelijk betaalbare manier een groot genoeg publiek kunnen bereiken om hun push-advertising effectief te laten zijn. Onder push-advertising versta ik alles wat onder de traditionele reclame wordt verstaan: advertenties, reclamespots etc. (above the line). Deze traditionele vorm gaat uit van 'spray & pray': bestook zoveel mogelijk mensen, en hoop dat een klein percentage reageert.

Deze situatie verandert momenteel op twee manieren.

Eerst en vooral is er een beter manier van adverteren opgedoken. Noem het behavioural targeting, noem het pull-marketing, noem het SEA. Je vertrekt vanuit een duidelijke interesse van de gebruiker, en toont dan relevante reclame. Bv. op een website die over auto's gaat, plaats je advertenties voor jouw automerk. Het voordeel hiervan is dat je veel meer granulair kan werken. Segmentering bestaat bij traditionele kranten en tijdschriften, maar is vrij ruw. Op internet kan je de advertenties op artikelniveau, of zelfs op paragraafniveau gaan relevant maken. Geen 'spray & pray' hier: bij specifieke onderwerpen kan de responseratio tussen 10% en 20% liggen.
Dit werkt veel beter voor adverteerders.

Langs de andere kant wordt het voor kranten steeds moeilijker om die kritische massa aan publiek te bereiken. We lezen niet meer massaal dezelfde drie kranten. We lezen de duizenden weblogs op het internet, en iedereen leest zijn eigen kleine, unieke selectie.
De aandacht is versnipperd. Er zijn geen massa-audiences meer.

De grote bedreiging voor kranten aan de inkomstenzijde (adverteerders) is dus tweeledig: hun manier van adverteren begint achterhaald te raken, en is bovendien afhankelijk van voldoende kritische massa in audience (die langzaam maar zeker verdwijnt).

Aan de kostenzijde is er ook een grote bedreiging. Niet alleen zijn er duizenden 'burgerjournalisten' die, elk over hun eigen passie, hun eigen kleine vakgebied, gratis schrijven. En in een aantal gevallen sneller, beter, meer geïnformeerd (het tijdperk van de pro-ams).

Bovendien heb je fenomenen als OhmyNews: een website waarop iedereen journalist kan zijn, en zijn artikels plaatsen. De populairste, beste artikelen komen naar boven drijven door een publiek stemsysteem. Maar vooral: elke schrijver kan een 'tip jar' opzetten. Mensen uit het publiek die een bepaald artikel goed vinden, kunnen een donatie doen. De topschrijvers verdienen zo massaal veel geld - meer dan ze bij een krant krijgen.
Dus naast het massale publiek (ze zijn voor iedereen op het internet leesbaar, niet alleen voor de lezers van één krant), krijgen ze ook een monetaire beloning.
Het fenomeen dat je dan krijgt: de beste journalisten gaan op eigen houtje werken, omdat ze weten dat ze zo het grootste bereik en verdiensten hebben. De mindere journalisten, die beseffen dat ze niet alleen kunnen gaan, zitten bij de kranten…

(De reden waarom journalisten voor kranten werken: vroeger was het onmogelijk om op eigen houtje een groot publiek te bereiken. Dat vroeg investeringen in een distributieapparaat, drukpersen, abonnementen… Het internet neemt dit weg.)

Het wordt voor een krant dus steeds duurder om kwaliteit te bieden, terwijl de concurrentie 'gratis' werkt. Op termijn wordt het m.i. onbetaalbaar om een redactie te onderhouden.

Combineer de stijgende kost, de gratis concurrentie en de dalende inkomsten - en je zit als krant met een groot probleem.

Kranten moeten m.i. op deze fenomenen inspelen, en hun businessmodel bijsturen om te kunnen overleven.

Voor mij zijn er twee wegen te bewandelen. De winnaars van de toekomst zijn ovwel de aggregators, ofwel de filters.

Aggregators zijn verzamelaars van inhoud. Zij groeperen de bestaande, 'gratis' inhoud van pro-ams, selecteren de relevante, laten de beste bovendrijven. Het verschil met de huidige hoofdredacteur is de massa: niet honderd journalisten te sturen, maar miljoenen artikelen te bekijken. Dit zal m.i. een geautomatiseer systeem vragen (bv. mechanismen die de Wisdom of the Crowds tappen).

Filters kaderen informatie in een bepaald wereldbeeld. Zij verzamelen niet alle inhoud, zoals de aggregators, over één onderwerp. Maar ze verzamelen enkel die inhoud over dat onderwerp, die past in het wereldbeeld dat de lezer kiest. Ze annoteren becommentariëren, analyseren en synthetiseren.

Er is dus zeker een plaats voor kranten (traditionele media). Ze moeten alleen mee evolueren, en niet halsstarrig vasthouden aan de bestaande situatie.