Friends, Romans, countrymen, lend me your ears
Dit is geen verdediging van Facebook.
Maar willen we wel eens stoppen met verontwaardigd te zijn over Facebook? Het is hypocriet en fout.
Het klopt dat Facebook voorzichtiger, gelimiteerder en gecontroleerder met al deze data had moeten omgaan. Het klopt dat Facebook die data niet zomaar naar buiten had mogen laten gaan. Facebook moet voor die foute aanpak zijn verantwoordelijkheid oppakken, en ik pleit voor een duidelijke regulering van gebruik van data door een overheid.
Maar als we boos zijn op Facebook, dan moeten we dat ook zijn op Colruyt en bpost en duizenden andere bedrijven die al decennia lang hun best doen om gegevens van mensen tot op persoonsniveau te verzamelen en op basis daarvan zo gepersonaliseerd mogelijke boodschappen te geven.
Vandaag kan je advertenties naar de digicorder sturen gebaseerd op de persoonsgegevens van de kijker-abonnee. En pre-internet kon je bij bedrijven als Bisnode al persoonsdata kopen om je boodschappen op af te stemmen.
Het probleem zit niet bij het verzamelen van die data. Wel bij het gebruik ervan. Het is de inhoud van de boodschap, de achterliggende intentie, die het goed of fout zijn bepaalt.
Pas als deze mechaniek gebruikt werd om politieke haatboodschappen te versterken, komt er publieke reactie. We weten al jaren dat Facebook data verzamelt en gebruikt, en liggen er al jaren niet wakker van - tot het moment waarop de foute boodschap bloot komt te liggen.
De huidige tamtam over Facebook komt er door de plotse transparantie - een aangenaam neveneffect van alles wat digitaal is. Maar de technieken zijn niet beperkt tot Facebook, en zelfs niet tot internet. Er is ook niets fout mee: kennis verzamelen van je klanten om ze nog beter te kunnen bedienen. Dat is wat de lokale kruidenier in de jaren 50 ook deed in zijn hoofd: zijn klanten beter kennen zodat hij ze persoonlijk kon aanspreken.
De intentie waarmee je die technieken, kennis en data gebruikt is wat het verschil maakt.
Daarom is de verontwaardiging over Facebook onterecht en hypocriet: het gaat niet over Facebook, en het gaat niet over de techniek van data verzamelen over je klanten.
We moeten boos zijn over de intentie waarmee deze zaken gebruikt werden. (En in het geval van Facebook: de achteloosheid waarmee ze de data ter beschikking stelden aan mensen met foute intenties. Dit is geen verdediging van Facebook.)
Vandaag proberen 'data verzamelen' als plotse boosdoener af te schilderen en te verbieden toont een gebrek aan historisch perspectief en een fout inzicht.
Het is een beetje alsof we broodmessen verbieden omdat je daarmee iemand kan vermoorden. We verbieden niet het mes; we verbieden het negatieve gebruik van dat mes.
Laten we vooral de discussie helder houden en nadenken over hoe we de positieve intentie van data verzamelen kunnen bewaren en bewaken.
Want we vergeten zo snel. Ik was er bij in het verre 2015, het jaar waarin dat zogenaamde datalek zich voordeed, en ik herinner het me nog. Dat was de tijd waarin Facebook als één van de enige snelgroeiende sociale media een 'walled garden' was, en al zijn data angstvallig afschermde en niet open stelde (in tegenstelling tot de Googles en Twitters van dat moment). De druk op Facebook was groot om die data open te stellen. "Information wants to be free" en al die zaken.
Opnieuw: dit is geen verdediging van Facebook. Ze hebben die data op een foute manier, ondoordacht, en zonder checks & balances opengesteld. Facebook dient daarvoor zijn verantwoordelijkheid op te nemen.
Dit is mijn argument om in eigen boezem te kijken. We hebben allemaal om ter luidst geroepen dat data open moet zijn. We zijn allemaal even onzorgvuldig en ondoordacht met die data omgegaan.
Dit is mijn argument dat het hier niet gaat over data, het verzamelen ervan en het gebruiken ervan om gepersonaliseerde boodschappen te geven. Het is niet de data die fout is; wel de intentie in het gebruik ervan. "Not a breach of data, but a breach of attention & trust." De gepersonaliseerde boodschappen waren leugens en manipulatie.
Dit is mijn argument dat we de discussie hélder moeten krijgen; dat we het kind niet met het badwater moeten weggooien. We moeten het foutieve gebruik reguleren, controleren en bestraffen waar nodig, niet de tool die ook heel wat positieve eigenschappen heeft verbieden. Ik durf beweren dat als alle sociale media verdwijnen, of zelfs als enkel Facebook verdwijnt, dat we dan als maatschappij per saldo armer af zijn.
Het is té makkelijk om onze verontwaardiging weg van onszelf te richten en te projecteren op een bedrijf that you love to hate; té makkelijk om niet aan introspectie te doen en een stropop te maken van het abstracte, gezichtsloze en uiteindelijk ongrijpbare begrip 'data'.
We roepen allemaal heel luid 'men zou daar iets aan moeten veranderen' zodat we niet moeten denken aan 'ik zou moeten veranderen'.
Dit is geen verdeding van Facebook. Dit is een pleidooi om zelf ons gedrag aan te passen.
Recente reacties